Cittaslow Botanik Park: Sardunya çiçeğinin adı nerden geliyor?

Sardunya çiçeğinin adı nerden geliyor? etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

8 Ekim 2012

SARDUNYA ÇİÇEKLERİ ( Pelargonium )

Bahçe sardunyası ( Pelargonium x hortorum )

Bilimsel adı Pelargonium x hortorum olan bahçe sardunyası, Geraniaceae ( Turnagagasıgiller ) familyasından melez bir bitkidir. Pelargonium zonale ve Pelargonium inquinans arasında bir melezdir. Sardunya, bütün dünyada ve ülkemizde en çok yetiştirilen çiçeklerden birisidir. Halk arasında gülfatma da denir. Kolay yetişmesi, fazla bakım istememesi ve dört mevsim çiçek açması gibi nedenler bunda etkilidir. Anavatanı Güney Afrika'dır. Çeşitli renklerde ( beyaz, pembe, kırmızı, pembe ), yalın kat, katmerli, kokulu, ebruli çiçek açan çok fazla türü ve kültür çeşidi vardır. Çok yıllık, çalımsı ve otsu bir bitkidir. Çiçek kurulu şemsiye formundadır. Tohumla ve çelikle üretilir.

Süs bitkisi olarak yetiştirilen diğer türleri şunlardır.

- Sakız sardunya ( Pelargonium peltatum ): Sürünücü, sarkıcı bir sardunya türdür. Kırmızı, pembe ve siyah renkli çiçek açan çeşitleri vardır.

- Itır ( Pelargonium graveolens ): Sardunya cinsindendir, yaprakları keskin kokuludur.

- Ceylangözü ya da canan ( Pelargonium x domesticum ): Melez, çalımsı bir türdür. Çiçekleri pembe, mor ya da kırmızı renkli olup genellikle beneklidir.

Ayrıca bodur ve yer örtücü çeşitleri vardır. Ülkemizde doğal olarak yetişen bir bitki olan solucan otu ( Pelargonium endlicherianum ), yabani bir sardunya türüdür.

Eski evlerin pencerelerini süsleyen sardunya çiçekleri
( Yörük Köyü / Safranbolu )

Şehirlerin yoksul mahallelerinde, köylerde pencere önlerinde ve yol kenarlarında eski kaplara, teneke kutulara dikilmiş sardunya çiçekleri görürsünüz. Evlerinin güzel görünmesini isteyen, çiçekleri seven bu dar gelirli aileler fazla bakım istemeyen, yetiştirilmesi kolay olan sardunya çiçekleri diker. Bu nedenle sardunya 'fakir çiçeği' olarak kabul edilir.

Bilindiği gibi İtalya'nın Akdeniz'de Sardunya (Sardinya ) adında bir adası vardır. Akdeniz iklimi ile uyumlu bir çiçek olan 'sardunya' adının bu adadan mı geliyor? sorusu aklagelir. Tarihçi Murat Belge, 'Sardunya' başlıklı bir yazısında bu adanın adı ile bu çiçek arasında bir ilişki olmadığını, zira burada çiçeğin adının 'ceraniya /geranium' olduğunu söyliyor.

'Sardunya' kelimesi İtalyancadan ( sardonia kelimesinden ) dilimize geçmiştir. Bilimsel adı olan 'Pelargonium', Yunanca leylek demek olan palergos sözcüğünden gelmektedir. ( Çiçek tohumları leylek kafasına benzediği için.)

Sardunya ( pelargonium ), ayn zamanda tıbbi bir bitkidir. Ekolojik yaşam uzmanı 'Erkan Şamcı', sardunyanın sinir sistemini gevşettiğini ve insanı mutlu ettiğini, uykusuzluğu iyi geldiğini, sivrisinekleri kovduğunu söylüyor. Ayrıca yaprak ve gövdesi yenebilir.
Sardunya kokulu güzel günler dileklerimle.

Sardunya çiçeklerim, iyi seyirler sevgili çiçek severler.