BİTKİLER VE ÇİÇEKLERİ ( 4 )

Çiçek açmış bir ayva ağacı ( Cydonia vulgaris ) 

Ayva çiçeği ( Cydonia vulgaris )

- Ayva ağacı ve çiçeği ( Cydonia vulgaris ya da cydonia oblonga  ): Gülgiller ( rosaceae ) familyasından, kışın yaprağını döken  bir çalı ya da 6 - 7 m. boylarında bir ağaçtır. Vatanı Orta ve Güneybatı  Asya'dır. 
Ayva ağacı tek tek çiçek açar. Çiçeklerinin beş taç ve beş çanak yaprağı  bulunur, erkek ve dişi organlar ayni çiçek üzerinde yer alır ( erselik ). Çiçekleri yabani gülü ( kuşburnu ) andırır, iri ve hafif pembedir. Bulunduğu yere göre nisan - haziran ayları arasında çiçek açar.
Süs bitkisi olarak yetiştirilen japon ayvası ( cydonia japonica ) kırmızı renkli çiçek açan bir çalıdır. 

Ayva çiçeği,  meyvesi ve yaprağı gibi sağlık açısından yararlıdır. Çayı baş ağrısına ve bazı hastalıklara iyi geldiği eskiden beri bilinmektedir.

Hayıt çiçeği ( Vitex agnuscastus ) 

Hayıt ağacı ve çiçeği ( Vitex agnuscastus )

 - Hayıt ağacı ve çiçeği ( Vitex agnus - castus ) : Ballıbabagiller ( Lamiaceae ) familyasından, kışın yaprağını döken bir çalı veya  3 - 4 m. boylanabilen bir ağaçtır.  Ilıman iklim görülen yerlerde doğal olarak  yetişir. Yaz aylarından başlıyarak,  başak şeklinde dah çok mor renkli çiçekler açar.  Tüp şeklindeki çiçekleri hoş kokulu olup  nektar bakımından zengindir. Az bitkinin çiçek açtığı bir dönemde çiçeklenmesi, arıcılık bakımından  önemli bir bitki olmasına neden olmuştur. 

Namus ağacı, keşiş çalısı, beşparmak otu gibi adlarla da bilinir.  Hayıt, insanların eskiden beri yararlandığı bir bitkidir.  Tohumları baharat olarak kullanılır, ilaç yapılır, kökünden boya, gövdesinden sepet örülür. Kısaca hayıt her şeyi ile doğanın insanlara bir armağanıdır.

Çiçek açmış kıbrıs akasyaları ( Acacia saligna ya da A. cyanophylla ) 

Kıbrıs akasyası çiçeği ( Acacia saligna ya da A. cyanophylla )

- Kıbrıs akasyası ve çiçeği ( Acacia saligna  / A.  cyanophylla ):  Baklagiller ( Fabaceae ) familyasından, herdem yeşl, 4 - 5 m. boylarında, geniş tepeli  bir bir ağaçtır. Anavatanı Avustralya'dır. Türkiye'ye Kıbrıs'tan getirildiği için Kıbrıs akasyası denir.  İlkbahar mevsiminde yoğun bir şekilde, salkım halinde, yuvarlak, sarı renkli çiçek  açar. Sahil yörelerinde kumulların durdurulmasında ve süs bitkisi olarak kullanılır.
Kıbrıs akasyası,  yaz boyu çiçek açan İzmir mimozası ( Acacia retinoides ) ile karıştırılmamalıdır.

Kıbrıs akasyası ılıman iklimlerde yetişir,  kuraklığa dayanıklıdır, soğuğu sevmez. Bakla şeklinde, çok tohumlu meyveleri vardır.   Çiçekleri zehirsiz olup yenebilir.  Tohumla ve çelikle ürer.

Leylak çiçeği ( Syringa vulgaris ) 

 - Leylak ağacı  ve  çiçeği ( Syringa vulgaris ):  Zeytingiller ( oleaceae )  familyasından, kışın yapraklarını döken bir çalı ya da 5 - 6 metreye kadar boylanabilen bir ağaçtır. Balkan Yarımadası'nda doğal olarak yetişir.  İlkbaharda salkım şeklinde çok güzel kokulu, kendi adını verdiği leylak renginde  çiçek açar.  Ayrıca beyaz, kırmızı renklerde, yalın kat ve katmerli çiçek açan çeşitleri de vardır.

Beyaz renkli leylak çiçeği ( Syringa vulgaris )

Leylak güneşi sever, kuraklığa ve soğuğa dayanıklıdır. Türkiy'nin hemen her yerinde, park ve bahçelerde yeriştirilir.  Çiçekleri esans ve sabun yapımında kullanılmaktadır.  Çelikle, kökten ayırma ile ve tohumdan üretilir.

Grevilya ağacı ve çiçeği  / İpek ağacı  ( Grevillea robusta )

 - Grevilya ağacı / İpek ağacı   / İpek meşesi  ve çiçeği ( Grevillea robusta ) : Proteaceae familyasından, 35 m. kadar boylanabilen, herdem yeşil, bir ağaçtır.  Gerçek meşe (  quercus ) türleri ile bir akrabalığı yoktur.  Anavatanı Avustralya'dır.
Tropikal ve subtropikal iklim görülen ülkelerde doğal olarak yetişmektedir. Fazla soğuğa dayanıklı değildir. Güneşli ve yarı gölge yerleri ve geçirimli toprakları sever.
Yurdumuzun  Akdeniz ve Eğe bölgelerinde  süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.

İpek ağacı, ilkbahar ve yaz aylarında tarak ya da diş fırçası şeklinde turuncu renkli çiçek açar. Eğrelti otunu andıran, derin, parçalı olan  yaprakları vardır. Çelikle ve tohumdan üretilir. Ayrıca, süs bitkisi olarak yetiştirilen çalı formlu başka  gravilya türleri de bulunmaktadır. 

( Bu yayın 03. 04. 2023 tarihinde güncellenmiştir. ) 

AYVA AĞACI

Ayva ağacı (  Cydonia oblonga ) ve olgunlaşmış meyveleri.

Gülgiller ( rosaceae ) familyasından, kışın yaprağını döken bir ağaç olan ayva (Cydonia oblonga ), yurdumuzun geleneksel meyvelerinden birisidir.  Anavatanı Orta ve Güneybatı Asya'dır.  Daha çok mutedil iklim görülen  kıyı bölgelerimizde yetişmektedir. Az da olsa iç bölgelerimizde de yetiştirilir. İri ve mayhoş meyveleri sonbaharda sararak olgunlaşır. 

Geç çiçek açar, bu nedenle ayvanın çiçek açması yazı çağrıştırır.

Ayva güneşli yerleri  ve derin, verimli toprakları sever. Çoğu bölgemizde farklı çeşitleri yetiştirilir.  
Yurdumuz, dünyada en çok ayva yetişen ülkelerden biridir. En çok ise  Marmara bölgemizde yetiştirilmektedir. Ülkemizde yetiştirilen en tanınmış ayva çeşitleri arasında; eşme ayvası,  ekmek ayvası, limon ayvası, bardak ayvası  bulunmaktadır. Ayvalık ( Balıkesir ) ve Ayvacık ( Çanakkale ) ilçelerimiz  ismini bu meyveden almıştır.

Ayva meyvesi ( Cydonia oblonga )

Ayva sadece bir meyve olmayıp komple bir şifa kaynağıdır.Yaprağı, meyvesi, çiçeği, hatta çekirdeği dahi çeşitli hastalıklara karşı ilaç olarak da kullanılmaktadır.

Ayva yenmesi zor bir meyvedir. Dikkat edilmezse boğazımıza alır ve tehlikeli olabilir. Bu nedenle halk arasında kötü giden işle için  "Ayvayı yedik" sözü sıkça kullanılmaktadır. Ayrıca kompostosu ve çeşitli tatlıları olur. 
Ayva çelikle, kökten ayırma ile ve  aşı ile üretilmektedir.

Ayva çiçek açmış yaz mı gelecek 

Ayva sarı nar kırmızı, sonbahar

Ayva ağacı ve sararmış meyveleri

Ayva ağacı / sonbahar.